Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı'nın Hocalı Soykırımı'nın 30. yıldönümüne ilişkin beyanatı

26 Şubat 2022, Ermenistan'ın Azerbaycan'a yönelik saldırısı sırasında Ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen Hocalı Soykırımı’nın 30. yıldönümüdür.

Ermenistan’ın Azerbaycan'a karşı onyıllarca süren saldırganlığı sürecinde sivil nüfusa karşı işlenen en ağır suçlardan biri ve Birinci Karabağ Savaşı'nın en trajik sayfası, Hocalı şehrinin yıkımı ve ahalisinin soykırımıydı. Çatışmadan önce, Azerbaycan'ın Karabağ bölgesinde bulunan Hocalı’da erkekler, kadınlar, çocuklar, aileler olmak üzere 7.000'den fazla kişi yaşıyordu.

Ekim 1991'den itibaren şehir, Ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından tamamen kuşatıldı.  1992 yılının 25 Şubat’ı 26’na bağlayan gece yoğun topçu saldırılarının ardından Ermenistan silahlı kuvvetleri, eski SSCB’nin büyük çoğunluğu Ermenilerden oluşan 366. Motorize Piyade Alayı’nın yardımıyla Hocalı'nın kontrolünü zorla ele geçirdi. İşgalciler Hocalı’yı darmadağın ederek sivil nüfusuna karşı vahşice soykırım gerçekleştirdiler.

5.379 şehir sakini zorla kovuldu. 63'ü çocuk, 106'sı kadın ve 70'i yaşlı olmak üzere 613 kişi vahşice katledildi. 1.275 kişi rehin alındı ​​ve işkenceye maruz kaldı. 487 kişi yaralandı. 68'i kadın, 26'sı çocuk olmak üzere 150 kişinin akıbeti bugüne kadar bilinmiyor. Ermenistan silahlı kuvvetlerinin bu yaptıkları aileleri parçaladı. 8 aile tamamen yok edildi. 130 çocuk bir ebeveynini, 25 çocuk ise her iki ebeveynini kaybetti.

Hocalı'da sivil nüfusun ayrım gözetmeksizin katledilmesi, Ermenistan'da devlet düzeyinde Azerbaycanlılara karşı uygulanan etnik nefret ve ırk ayrımcılığı politikasından kaynaklanmaktadır. Bu, masum insanların sadece etnik kökenlerine dayalı olarak öldürülmesine yol açtı. Hocalı'da işlenen suçlar, Ermenistan'ın Azerbaycanlılara karşı sistematik şiddet politikasının ayrılmaz bir parçasıydı.

Hocalı katliamı ve Ermenistan'ın Azerbaycan Cumhuriyeti'ne karşı saldırısı zamanı işlediği savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve soykırım da dahil olmak üzere diğer suçlar, uluslararası insancıl ve insan hakları hukukunun ciddi ihlallerini oluşturmaktadır. Bunlar, Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılmasına Dair Sözleşme'nin, İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme’nin, Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme ve diğer uluslararası sözleşmelerin ihlalleridir.

Şu ana kadar 17 ülkenin ulusal yasama organları ile ABD'nin 24 eyaleti, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Türk Devletleri Teşkilatı, Hocalı'da sivillerin katliamını kınayan ve onu insanlığa karşı suç ve soykırımı olarak nitelendiren çok sayıda karar ve bildiriler kabul etmiştir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 22 Nisan 2010 tarihli kararında, Hocalı'da işlenen suçlarla ilgili olarak önemli bir sonuca vararak, vahşeti gerçekleştirenlerin davranışlarını “savaş suçları veya insanlığa karşı suçlara eşit özel ağırlığı olan eylemler" olarak nitelendirdi.

Uluslararası hukuka göre devletlerin, Ermeni kuvvetleri tarafından Hocalı'da işlenenler gibi mezalimleri araştırmak ve failleri yargılamak gibi sorumlulukları vardır. Ancak bugüne kadar Hocalı'da işlenen suçların sorumlularından hiçbiri Ermenistan tarafından yargılanmamıştır.

O dönem Ermenistan Savunma Bakanı olan eski Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan İngiliz gazeteci Thomas de Waal’a verdiği röportajda suçunu kabul ederek şu sözleri söylemiştir: “Hocalı'dan önce Azerbaycanlılar, Ermenilerin sivil halka saldıramayacak insanlar olduğunu düşünüyorlardı. Biz bu stereotipi kırdık” (Thomas de Waal, Karabağ: Ermenistan ve Azerbaycan Barış ve Savaş yollarında (New York ve Londra, New York University Press, 2003, s. 172).

Azerbaycan’ın sivil nüfusunun kasıtlı olarak hedef alınmasına Ermenistan tarafından 27 Eylül - 10 Kasım 2020 tarihleri ​​arasında gerçekleştirilen askeri operasyonlar sırasında da devam edildi. Azerbaycan'ın çatışmaların yaşandığı cephe bölgesinden uzak mesafede bulunan Gence, Berde, Terter gibi şehirlerinin sivil nüfusu ve sivil altyapısını kasıtlı olarak hedef alan Ermenistan, savaş bölgesinde 1992'de uyguladığının aynısı olan terör taktiklerine başvurdu. Bu kez Ermenistan modern tip zırhlı araçlar, roketatarlar ve misket bombaları kullanarak bir kez daha hukuku ihlal etmiş, Azerbaycanlı sivilleri hedef almış ve öldürmüştür.

Azerbaycan Cumhuriyeti, hem ulusal düzeyde hem de mevcut uluslararası hukuk çerçevesinde alınan sürekli önlemlerin cezasızlığa son vermeye ve Ermenistan'ın Azerbaycan'a karşı saldırısı sırasında işlenen ciddi suçların sorumlularının adalet önüne çıkarılmasına hizmet edeceğine inanmaktadır.

Hocalı katliamının kurbanlarını anıyor ve onların fedakarlıklarını ulusal hafızamıza kazıyoruz. Allah rahmet eylesin.